De effecten van deelname aan hybride democratische innovaties

Naam: Stella Koenen
Afdeling: Empirische politicologie, Radboud Universiteit Nijmegen
Begeleiders: prof. dr. Carolien van Ham, dr. Kristof Jacobs, dr. Josje den Ridder

Veel mensen hebben het gevoel dat politici niet naar hen luisteren. Hoewel Nederlanders eens in de vier jaar zelf mogen kiezen wie er in de Tweede Kamer plaatsneemt, lijkt dit voor velen niet genoeg. Wat te doen?

Om burgers meer een stem te geven in de politiek wordt soms gebruik gemaakt van referenda, denk aan het referendum over de Europese grondwet of in 2018 nog het referendum over de wet Inlichtingen en Veiligheidsdiensten (Wiv). Een nadeel van referenda is dat ze weinig ruimte laten voor nuance. Je stemt voor of tegen. Zo zagen we bij het Brexit-referendum dat Britse kiezers verschillende opvattingen hadden over de voorwaarden waaronder ze wel of niet de EU wilde verlaten, maar dat ze uiteindelijk enkel tussen voor of tegen konden kiezen en geen invloed hadden op het soort Brexit (een harde of een zachte Brexit bv.).

Een andere oplossing om burgers meer invloed op de politiek te geven is hen uit te nodigen om met elkaar in gesprek te gaan over zaken zoals mogelijke oplossingen voor het klimaatprobleem, een zogenaamd burgerforum. Dat gebeurde bijvoorbeeld in Frankrijk en Groot-Brittannië, en dichter bij huis, in Amsterdam. Ook deze vorm van burgerparticipatie heeft echter nadelen. Zo kan je dit niet op grote schaal doen, waardoor er mogelijk bij het brede publiek weinig draagvlak is voor de bedachte oplossingen.

Het REDRESS project zoekt de oplossing daarom in combinaties van deze twee types burgerparticipatie: hybrides die referenda met burgerfora combineren. Zo kan bijvoorbeeld een kleinere groep mensen met een beleidsvoorstel komen waar de rest van het land dan over mag stemmen.

Om te kijken of dergelijke initiatieven inderdaad een oplossing kunnen zijn voor het probleem dat veel burgers zich niet gehoord voelen, ga ik de effecten van zulke combinaties onderzoeken. Dit doe ik aan de hand van experimenten. Daarbij kijk ik naar wanneer burgers mee willen doen aan zo’n proces en wanneer ze de uitkomsten van dergelijke hybride burgerparticipatie zouden accepteren.

Omdat het hier gaat om de wisselwerking tussen burgers en politiek, besteed ik ook aandacht aan de rol van politici. Zouden zij bijvoorbeeld een rol kunnen spelen door bij het burgerforum aanwezig te zijn? En wat vinden zij ervan als burgers een deel van hun taken overnemen? Door experimenten uit te voeren kan ik dit onderzoeken en zo achterhalen of hybride burgerparticipatie burgers meer kunnen betrekken bij de politiek.